Và Tổng Sử sinh ra trong một gia đình nghèo ở bản Huồi Cọ, xã Nhôn Mai, huyện Tương Dương (Nghệ An). Mẹ Và Tổng Sử mất khi anh mới được ba tuổi. Vào năm 2003, Và Tổng Sử cùng vợ con di cư từ Huồi Cọ xuống bản Th??m Th???m. Trong một lần phát nương làm rẫy trên đỉnh Pà Hốc, Tổng Sử đã phát hiện nơi này có thể làm được ruộng bậc thang. Nhưng để đưa con nước về, lại không dễ như cái bụng của Tổng Sử nghĩ, vì nước ở trên đỉnh Pà Hốc cách xa hàng trăm cái cán qu??c. V?? Tổng Sử chia sẻ: Làm mương dẫn nước về ruộng trên đỉnh Pà Hốc chỗ nào cũng khó; khó nhất là đá to quá không đào được. Nhưng rồi sau ba tháng tôi cứ lấy xà-beng bào mòn dần dần, bên dưới lấy đá đắp kè cho nước chảy qua.

Sau khi nước đã về, vợ chồng Và Tổng Sử bắt đầu cuốc đất khai hoang để làm ruộng lúa. Vụ mùa đầu tiên lúa rất tốt, lá xanh không bị sâu cuốn, bông nhi??u. Vợ chồng Tổng Sử thu lúa đầy kho. Thấy làm ruộng lúa công chăm sóc ít, thời gian ngắn, lại thu được nhi??u lúa, vợ con Tổng Sử tiếp tục làm thêm gần 40 bậc nữa.

Người Thái, người Khơ Mú thường ví người Mông chăm chỉ, cần mẫn như con ong mật. Khi sương chưa tan, trời chưa sáng, đã thấy gùi lúa trên đỉnh núi. Nhưng tại sao nhi??u người Mông vẫn cứ nghèo, con cháu ít được học cái chữ? Ðể tìm lời giải, anh quyết định đầu tư tiếp vào việc chăn nuôi. Sau nhi??u năm chăm bẵm, hiện nay anh đã có hơn 40 con bò, 50 con lợn, 300 con gà đen, mỗi năm đem lại thu nhập gần 300 triệu đồng. Từ một hộ nghèo, khó khăn, cuộc sống nay đây, mai đó, Và Tổng Sử trở thành "triệu phú trên đỉnh Pà Hốc".

Tin Và Tổng Sử làm ruộng bậc thang, nuôi được nhi??u bò, lợn trên đỉnh Pà Hốc bán được nhi??u tiền truyền đi khắp mường trên, bản dưới. Học cách làm kinh tế của Và Tổng Sử, bản Th??m Th???m đã có hơn 10 hộ dân làm ruộng lúa nước, kết hợp chăn nuôi trâu, bò. Anh Và Sái Dênh chia sẻ: Thấy anh Và Tổng Sử làm ruộng được gạo ăn cả năm, tôi cũng nhờ anh Tổng Sử bày cho cách làm ruộng bậc thang, giờ đây gia đình đã làm được ruộng, gạo đủ ăn cả năm, cuộc sống ổn định.

Người Mông, người Khơ Mú ở bản Th??m Th???m ngợi khen người nông dân Và Tổng Sử từ hai bàn tay trắng đã mài đá, phá lèn, gieo nên những hạt lúa vàng trên đỉnh Pà Hốc.